De Financial Times kopte 27 oktober dat Nederland misschien wel het eerste land is dat tegen haar maximale economische groei aanloopt. Schrijver Simon Kuper beschrijft hierin de voorbeelden aan de hand van het gebrek aan personeel, te weinig land om op te wonen, te veel parttimers en onze te hoge verwachtingen.
De maatschappij staat onder druk. Niet alleen vanwege de crisis en de hoge inflatie, maar ook, misschien nog wel meer, vanwege de welvaart waar we zo aan gewend zijn geraakt. Nederland gaat nu dus bijna ten onder aan haar eigen succes.
En dat zit er al een tijdje aan te komen. “Ons land is vol, ten dele overvol”, sprak Koningin Juliana al in 1950. Dat bedoelde ze niet rechts, maar realistisch. Tegenwoordig leven we zelfs met 507 mensen per vierkante kilometer. Bijna vijf keer zoveel als het gemiddelde in Europa.
Veel mensen dus. Maar ook veel dieren. Bestemd voor zuivel en vleesproductie. En daarvan worden er meer dan 1,5 miljoen afgeslacht, per dag(!). Nou is het overgrote deel van die massaslachting bestemd voor export, maar ook in Nederland eten we gemiddeld zo’n 39 kilo vlees per persoon, per jaar. Dierenleed maakt hierbij dus duidelijk niet zoveel indruk.
Gelukkig heeft de huidige crisis ook een positieve impact. Vleesvervangers zijn inmiddels goedkoper dan vlees. En dat is weer beter voor het milieu én onze gezondheid. Beide grote [kostenposten](https://www.rtlnieuws.nl/economie/artikel/3703381/milieuvervuiling-kost-46-biljoen-jaar-en-eist-9-miljoen-levens#:~:text=Vervuiling kost ons ook geld,sterven zelfs aan de gevolgen.) en een enorme druk op onze samenleving.
Ook op andere vlakken zorgt de hoge inflatie voor een positieve verandering. Nu het gas duurder is geworden zijn we massaal een stuk minder gaan verbruiken. Tot zo’n 25 procent (en dat is zelfs na correctie van het warme weer). We zijn zelfs zoveel gaan besparen dat de gasprijs inmiddels weer is [gedaald](https://www.rtlnieuws.nl/economie/artikel/5340654/gas-gasprijs-energierekening-energietarief-eneco-essent-vattenfall#:~:text=Dat de gasprijs daalt%2C heeft,en dan daalt de prijs.)!
Gelddruk helpt ons dus ook in dit geval slimmere keuzes maken. Een trui aantrekken, korter en kouder douchen – wat ook weer gezonder voor je, aldus [onderzoek](https://www.gezondheidenwetenschap.be/gezondheid-in-de-media/is-elke-dag-koud-douchen-gezond#:~:text=Volgens een onderzoek van het,ervaren en minder lang aanhoudt.) van onder andere het Amsterdam UMC.
We geven ondertussen minder geld uit aan producten, maar des te meer aan diensten (kapper, restaurant, sporten). We investeren meer in kwaliteit, dan in kwantiteit en dat is goed. Goed, omdat we al te veel hebben. Bijna onverzadigbaar waren.
Mede aangespoord door alle oplopende kosten vinden steeds meer van die spullen hun weg naar een tweede of derde eigenaar in plaats van dat ze gewoon in de prullenbak verdwijnen als we er klaar mee zijn.
Een beetje crisis zorgt dan ook voor bewustere keuzes, een beetje meer realiteitszin. De voet waarop teveel mensen, te lang leefden is simpelweg niet houdbaar.
17 Miljoen mensen, op dat hele kleine stukje aarde, die zullen iets bewuster moet leven, anders houden we het land niet in haar waarde. Iets minder vlees, iets minder consumeren, iets minder lowbudget troep. Iets beter nadenken over hoe je je tijd en aandacht besteed. Een beetje crisis helpt daarbij.
