Het menselijk brein is buitengewoon complex, maar om het beter te begrijpen kunnen we het verdelen in twee hoofdsystemen. Samen bepalen deze systemen hoe onze hersenen werken en hoe we ons gedragen in dagelijkse situaties.
Het oeroude deel van de hersenen: de monkey mind
Het eerste systeem, dat zich over honderden miljoenen jaren heeft ontwikkeld, omvat het reptielenbrein en het limbisch brein. Dit oerbrein regelt zowel basisfuncties als complexe emoties. Denk aan motoriek, het immuunsysteem en ademhaling, maar ook aan geheugen, emoties, angst en agressie.
Vanwege de impulsieve en instinctieve aard wordt dit deel van onze hersenen vaak de ‘monkey mind’ genoemd. Het reageert automatisch en onbewust, zonder tussenkomst van onze rationele gedachten. Dit is handig voor snelle reacties, maar het is niet het meest betrouwbare deel van onze hersenen als het gaat om bewust nadenken.
De neocortex: onze professor in actie
Het tweede systeem, de neocortex, onderscheidt ons van dieren. Dit nieuwere deel van de hersenen stelt ons in staat om talen te leren, strategieën te ontwikkelen en complexe taken uit te voeren, zoals het voorbereiden van een presentatie of deelnemen aan een lange vergadering.
De neocortex, of simpelweg ‘onze professor’, is rationeel en analytisch. Dit deel van onze hersenen vraagt meer energie en focus om te activeren. Het is verantwoordelijk voor intelligentie, reflectie en wilskracht.
Samenwerking tussen de monkey mind en de professor
In een gezonde situatie werken deze twee systemen in harmonie. De professor helpt de monkey mind te kalmeren en neemt rationele beslissingen, terwijl de monkey mind routinetaken en prikkels filtert.
Maar als deze balans verstoord raakt, ontstaan problemen. Een veelvoorkomend voorbeeld is wanneer mensen langdurig achter een scherm zitten. De professor blijft dan hyperactief, terwijl de monkey mind zich verveelt en gedeactiveerd raakt. Dit kan leiden tot minder concentratie en een verminderd geheugen.
Stress verstoort hoe de hersenen werken
Negatieve stress is een van de grootste oorzaken van een disbalans tussen de monkey mind en de professor. Te veel stress zorgt ervoor dat je oerbrein de controle overneemt. Dit leidt tot impulsieve reacties, slechte zelfzorg en slaapgebrek. De professor heeft onder zulke omstandigheden moeite om helder na te denken, waardoor het moeilijk wordt om reflectief en stressbestendig te reageren.
Hoe train je beide hersensystemen?
Het is belangrijk om zowel de monkey mind als de professor te trainen, zodat je hersenen optimaal blijven werken. Hier zijn enkele tips:
- Beweging en ontspanning
Beweeg regelmatig om overtollige energie uit de monkey mind te halen en te ontspannen. Meditatie kan helpen om je oerbrein te kalmeren. - Geef je professor pauzes
Te veel nadenken kan vermoeiend zijn. Plan regelmatige pauzes tijdens intensieve mentale taken om je hersenen rust te geven. - Creëer balans
Wissel activiteiten af die beide systemen aanspreken. Combineer bijvoorbeeld analytisch werk met creatieve hobby’s of sporten. - Zorg voor voldoende slaap
Goede slaap is essentieel voor een gezonde samenwerking tussen beide systemen.
Conclusie: hoe werken de hersenen optimaal?
De samenwerking tussen de monkey mind en de professor bepaalt hoe goed je hersenen functioneren. Begrijpen hoe deze twee systemen werken, helpt om meer balans te creëren in je dagelijks leven. Door zowel je instinctieve brein als je rationele brein te trainen, kun je beter omgaan met stress, efficiënter werken en je algehele welzijn verbeteren.
Met deze kennis over hoe de hersenen werken, kun je beter inspelen op je eigen behoeften en optimale prestaties leveren.
